ContrastCKV havo / vwoVoorbeeld-katernZo zit het nieuwe CKV-examen in elkaarCijfer Contrast is volledig afgestemd op het nieuwe examenprogramma CKV. Nieuwe elementen zijn de indeling in elf dimensies van waaruit de leerling de kunstdisciplines moet kunnen beschouwen en de vier domeinen die de typen vragen en opdrachten categoriseren. Daarnaast is er expliciete aandacht voor onderzoeks, reflectie en presentatievaardigheden die in het examen gevraagd worden. Nieuw is ook dat het vak wordt afgesloten met een cijfer.Zo zit dit boek in elkaarDimensies De elf dimensies komen elk in een afzonderlijk hoofdstuk aan de orde, steeds met heldere uitleg en sprekende voorbeelden uit verschillende kunstdisciplines. Ieder hoofdstuk eindigt met een serie opdrachten waarin de leerling de stof verwerkt.Disciplines Acht hoofdstukken over de kunstdisciplines bieden de leerlingen een elementaire basis en een goede voorbereiding op culturele activiteiten. Ook deze hoofdstukken sluiten af met opdrachten.Domeinen De vier nieuwe domeinen (Verkennen, Verbreden,Verdiepen en Verbinden), structureren de hele methode en zijn de kapstokken voor de opdrachten in de dimensie en disciplinehoofdstukken. Bovendien borgt de RTTIsystematiek de kwaliteit van de opdrachten.Onderzoeken, presenteren en reflecteren De drie ‘ondersteunende’ hoofdstukken over onderzoeken, presenteren en reflecteren geven leerlingen houvast bij de nieuwe vaardigheden die ze nodig hebben bij de uitvoering van de verdiepende en verbindende opdrachten.Zo werk je met ContrastKeuzevrijheid U kiest voor úw manier van werken en u maakt de keuze welke dimensies en disciplines er in uw lessen aan de orde komen. De methode is zó geschreven dat zelfstandig werken goed mogelijk is. Docenten die hun leerlingen zelf willen laten kiezen uit de dimensies en disciplines kunnen dus ook prima vooruit met Contrast.Zo zit het digitaal voor de leerlingBeeld en geluid In Contrast wordt veelvuldig verwezen naar beeld en geluidsfragmenten. De online leerlinglicenties bevatten op een overzichtelijke wijze de koppelingen naar al deze fragmenten. Daarnaast zijn er bij ieder hoofdstuk uitleg en demonstratievideo’s. Het adaptieve oefenprogramma Drillster tenslotte biedt interactieve oefeningen voor begrips en kennistraining. Zo zit het digitaal voor de docentDownloads Het docentenmateriaal bij Contrast is voor docenten gratis beschikbaar in de vorm van downloads op de website van Staal & Roeland. In het materiaal zitten onder andere: beknopte handleiding, RTTItoetsen voor zowel havo als vwo; RTTIuitleg en ver antwoording; antwoorden bij opdrachten; PowerPointpresentaties; diverse overzichten. Om bij het gratis docentenmateriaal te komen, dient u op de website van Staal & Roeland eenmalig een account aan te maken.Direct aan de slag met Contrast1 Kunst en CKV 6 Dimensies2 Feit & fictie 143 Schoonheid & lelijkheid 224 Autonoom & toegepast 305 Ambachtelijk & industrieel 386 Amusement & engagement 467 Digitaal & analoog 548 Individueel & coöperatief 629 Traditie & innovatie 7010 Herkenning & vervreemding 7811 Monodisciplinair, multidisciplinair & interdisciplinair 8612 Lokaal & globaal 94 Disciplines13 Architectuur 10214 Beeldende kunst 11015 Dans 11816 Design 12617 Film 13418 Fotografie & nieuwe media 14219 Muziek 15020 Theater 158 Studievaardigheden21 Onderzoeken 16622 Presenteren 17023 Reflecteren 174 Naslag Begrippen 178 Register 182InhoudIn dit katernIn dit katern14Vele versies van de werkelijkheidFeit & fictie2Dimensies waarin allerlei onrealistische dingen gebeuren. In al deze gevallen kun je genieten van het verhaal of de voorstelling, maar je kunt er ook iets van leren. Kostuumfilms leren je iets over het verleden — ze laten je nadenken over hoe mensen vroeger met elkaar omgingen en hoe dat er nu aan toegaat. Sprookjes zitten boordevol wijze lessen over goed en kwaad. En sciencefictionfilms confronteren je met problemen uit onze tijd, die in de toekomst grote gevolgen kunnen hebben. Vaak gebruikt een kunstenaar dus fictie om je na te laten denken over de werkelijkheid!Kunst nodigt je vaak uit om na te denken over de wereld om je heen. Veel kunst houdt je als het ware een spiegel voor: soms eentje die de werkelijkheid nabootst en soms juist eentje die haar vertekent. Bij kunst die de feiten nabootst kun je denken aan een schilderij dat zo realistisch mogelijk een landschap weergeeft. Of aan een kostuumfilm waarin het verhaal en alle details kloppen met historische bronnen. Kunst die gebruikmaakt van fictie neemt je juist mee naar een fantasiewereld. Denk aan de droomachtige schilderijen van Salvador Dalí, aan sprookjes waarin pratende dieren voorkomen, of aan sciencefictionfilms 15werkt. En dat is een thema dat nog altijd actueel is. Regisseurs kiezen steeds nieuwe invalshoeken en tonen geregeld overeenkomst met moderne dictators. In een filmversie uit 1995 lijkt Richard III bijvoorbeeld verdacht veel op Hitler. En in een recente Nederlandse uitvoering wordt Shakespeares verhaal afgewisseld met popsongs van Tom Waits. Hierdoor wordt het een eigentijds verhaal dat je laat nadenken, niet alleen over het verleden, maar ook over onszelf. Macht verbeeld Het toneelstuk Richard III (circa 1595) van William Shakespeare gaat over de gelijknamige koning van Engeland uit de vijftiende eeuw. Shakespeare zet hem neer als een schurk die door zijn honger naar macht letterlijk over lijken gaat. Volgens historici is Shakespeares weergave van deze koning een beetje overdreven. Toch is Richard III uitgegroeid tot een van de beroemdste stukken uit de theatergeschiedenis. Niet vanwege de weergave van de feiten, maar omdat het stuk ons iets leert over hoe macht Twee moderne uitvoeringen van het toneelstuk Richard III van William Shakespeare (circa 1595).Boven Verfilming (1995), regie Richard Loncraine. Onder Theatergroep Orkater in samenwerking met Stadsschouwburg Amsterdam (2010), regie Matthijs Rümke.Zie ook V1301.2.22.116 dansers van onder meer Het Nationale Ballet en het Nederlands Dans Theater. Om de beurt dansen ze door het financiële district van Londen, terwijl ze monologen uitspreken uit Luyendijks interviews. Het eerste personage is tevreden met zichzelf en danst zorgeloos naar zijn werk. Bij de volgende personages nemen de zorgen toe: stress, verantwoordelijkheid, schuldgevoel en angst — al deze stemmingen worden verwoord en tegelijkertijd in dans uitgebeeld. Voices of Finance is een mix tussen documentaire en videoclip. Het beeld van dansende bankiers werkt vervreemdend. Tussen de kolossale wolkenkrabbers, imposante marmeren lobby’s en lege vergaderruimtes lijken zij opeens poppetjes in een groot spel. Tegelijkertijd krijgen hun verhalen een emotionele lading doordat ze worden gedanst. Dit biedt een nieuw perspectief op de bankwereld. Dansende bankiers De dansfilm Voices of Finance (2015) brengt werkelijkheid en verbeelding op een originele manier samen. Onderwerp is de wereldwijde kredietcrisis van 2008, die ontstaat nadat Amerikaanse banken te grote risico’s nemen met goedkope hypotheken. Banken vallen om, overheden voelen zich gedwongen de finan ciële sector te redden. Het uitgangspunt voor de film zijn interviews van journalist Joris Luyendijk met anonieme Londense bankmedewerkers. Hij interviewde hen om de oorzaken van de kredietcrisis te achterhalen. Waarom hebben banken zulke grote risico’s genomen? De bankmedewerkers beschrijven de bedrijfscultuur bij veel zakenbanken: de druk om te presteren, hebzucht en onzekerheid. De dansfilm Voices of Finance vertaalt de ervaringen van de bankmedewerkers in dans. Filmmaker Clara van Gool bedacht tien personages voor Kunstenaars spelen graag met de grens tussen feit en fictie. Een kunstzinnige interpretatie heeft vaak meer impact dan droge feiten. Door wat fantasie aan de werkelijkheid toe te voegen, laten kunstenaars je de wereld in een nieuw licht zien. Soms vervaagt daarbij het onderscheid tussen echt en onecht.Clara van Gool, Voices of Finance (2015). 2.3De wereld in een nieuw licht zienDimensies Feit & fictie217boom viel. Technisch gezien was deze foto heel lastig te maken: er werden zo’n vierhonderd foto’s geschoten voor het gewenste beeld werd bereikt! Ook Walls manier van exposeren is bijzonder. Hij drukt zijn foto’s niet af op fotopapier, maar gebruikt grote kleurendia’s die van achteren worden verlicht door tlbuizen. Deze lichtbakken — meestal gebruikt voor straatreclames — dragen bij aan het onwerkelijk effect van zijn foto’s. Hripsimé Visser, conservator van het Stedelijk Museum Amsterdam, beschrijft dat als volgt: ‘Jeff Walls thema’s zijn schijnbaar alledaags maar tegelijkertijd ongelooflijk spannend. Wat op het eerste gezicht helder en begrijpelijk lijkt, is ook complex en raadselachtig.’Registratie of manipulatie? Soms is het moeilijk te bepalen wat echt is en wat niet. Het werk van de Canadese fotograaf Jeff Wall doet op het eerste gezicht denken aan documentairefotografie. We zien mensen lopend over een trottoir, huiselijke taferelen, of landschappen. Niets bijzonders eigenlijk. Maar als je beter kijkt, zie je dat in zijn foto’s een spanning zit: iets lijkt niet te kloppen. Startpunt voor Walls foto’s is steeds een persoonlijke herinnering die hij op de foto probeert na te bootsen. Iedere foto is nauwkeurig in scène gezet en naderhand digitaal bewerkt, om de oorspronkelijke ervaring zo dicht mogelijk te benaderen. Op Boy falls from tree (2010) reconstrueert Wall een jeugdherinnering van toen hij zelf uit een Jeff Wall, Boy falls from tree (2010).22.418als nieuwe kunstsensatie en verkoopt zijn werk voor astronomische bedragen. Exit Through the Gift Shop toont hoe gevoelig de kunstwereld is voor hypes. Het verhaal is echter zo onwaarschijnlijk dat veel kijkers zich afvragen of de film wel ‘echt’ is. Is het een documentaire, of een mockumentary? (nepdocumentaire). Heeft Banksy de film gemaakt om de spot te drijven met de kunstwereld? Banksy’s identiteit is onbekend, we kunnen het hem dus niet vragen. Guetta beweert dat de film 100 % echt is, maar is hij wel te vertrouwen? Van de andere kant: de tentoonstelling heeft echt plaatsgevonden, kranten schreven erover en Mr. Brainwash verkoopt nog altijd kunst. Maakt het dan uit of het project ooit als grap is begonnen?Echt of nep? Exit Through the Gift Shop (2010) is het filmdebuut van de geheimzinnige straatkunstenaar Banksy. In deze documentaire zien we Thierry Guetta, een onhandige Fransman die een film wil maken over street artists. Hij wint het vertrouwen van zijn held Banksy, en filmt hem terwijl hij ’s nachts muurschilderingen maakt. Maar Guetta blijkt weinig talent te hebben als documentairemaker. Gaandeweg worden de rollen omgedraaid: Banksy besluit de film zelf af te maken en Guetta ontpopt zich tot kunstenaar. Onder de artiestennaam Mr. Brainwash organiseert hij een grote expositie in Los Angeles. De kwaliteit van Guetta’s werk is twijfelachtig, maar hij krijgt veel publiciteit en de tentoonstelling wordt een hype. Mr. Brainwash wordt onthaald Filmstill uit Exit Through the Gift Shop (2010).Veel kunstenaars gebruiken hun verbeelding om je over de werkelijkheid te laten nadenken. Satirische kunst neemt juist een loopje met de werkelijkheid en zet je op het verkeerde been. En sommige kunstenaars gaan een stap verder: zij liegen om de waarheid aan het licht te brengen.Dimensies Feit & fictie2Satire?2.519te geven. Alleen: deze man blijkt helemaal geen woordvoerder van Dow Chemical, maar een van The Yes Men. De tactiek van The Yes Men is steeds hetzelfde: ze verspreiden nepnieuws om de publieke opinie te beïnvloeden. Eerst maken ze websites na van bedrijven waar ze kritisch over zijn, zoals Shell of McDonald’s. Vervolgens versturen ze nep persberichten en proberen ze als woordvoerder te spreken op conferenties of in tvprogramma’s. En als ze eenmaal de aandacht van de media hebben, beloven The Yes Men maatregelen. Het bedrijf zal dan moeten reageren en kan niet zomaar zeggen dat ze helemaal niets gaan doen. Zo willen The Yes Men mensen wakker schudden en bedrijven dwingen hun beleid te veranderen.De waarheid liegen Het Amerikaanse kunstenaarsduo The Yes Men (Jacques Servin en Igor Vamos) neemt het niet zo nauw met de feiten. Volgens deze twee activisten gaat het slecht met de wereld, multinationals maken het alleen maar erger en regeringen kijken besluiteloos toe. Dat vraagt om ongewone maatregelen om onze planeet te redden. Op 3 december 2004 verschijnt een woordvoerder van chemieconcern Dow Chemical in een liveuitzending van BBC World. Hij kondigt aan dat zijn bedrijf na twintig jaar eindelijk verantwoordelijkheid neemt voor de enorme giframp die het veroorzaakte in de Indiase stad Bhopal. Hij belooft alle milieuschade te herstellen en de slachtoffers 12 miljard dollar schadevergoeding Filmstill uit BBC Worldinterview met The Yes Men (2004).2.62Next >